Fondovi Biblioteke

Po osnivanju Biblioteke, njeni fondovi su formirani od poklona, prvenstveno stranih univerziteta i fondacija, ali i pojedinaca. Prilikom useljenja u novopodignutu zgradu, fond je sadržao 57.254 sveske. Sve do Drugog svetskog rata on je rastao na osnovu primljenih legata, reparacija iz Nemačke i otkupom značajnih biblioteka naučnih i kulturnih radnika, kao i nabavkom uddžbenika i priručnika neophodnih korisnicima sa Univerziteta. Pred Drugi svetski rat fond je sadržao 318.772 sveske.

Od oktobra 1944. do 1963. godine (pošto je Narodna biblioteka Srbije srušena 6. aprila 1941. tokom nemačkog bombardovanja), Univerzitetska biblioteka je dobijala obavezni primerak svih publikacija štampanih u Srbiji. Stizao je veliki broj poklona, započeta je razmena sa mnogim naučnim bibliotekama u zemlji i inostranstvu, a obezbeđen je i stalni priliv namenskih sredstava za nabavku knjiga što je dovelo do primetnog rasta fondova. Do oslobođenja nabavljane su pretežno publikacije iz oblasti društvenih nauka na francuskom i nemačkom jeziku, da bi se docnije nabavna politika usmerila na sve naučne oblasti i sve jezike. Na kraju 2000. godine Biblioteka ima 1.448.245 svezaka. U njenim fondovima čuvaju se kapitalna dela iz svih naučnih oblasti, velika zbirka domaćih i stranih priručnika (enciklopedije, bibliografije, rečnici), stručni i naučni časopisi, domaće i strane univerzitetske publikacije,bogata udžbenička literatura i značajna zbirka domaćih i stranih doktorskih disertacija.

Fond serijskih publikacija sadrži više od 8.500 naslova u preko 700.000 svezaka. Od toga je 5.200 naslova stranih serijskih publikacija, najvećim delom na engleskom, nemačkom, francuskom i ruskom jeziku. Zbog teškoća u finansiranju serijskih publikacija, pretežni deo ovog fonda nabavlja se razmenom i poklonom. Od kraja 2000. godine Biblioteka raspolaže licencom za EBSCO, koji sadrži baze podataka sa nekoliko hiljada elektronskih časopisa u punom tekstu iz oblasti društvenih nauka i medicine, a planirano je da se nabave licence i za časopise iz drugih naučnih oblasti.

U fondu retkosti smeštene su rukopisne, stare i retkeštampane knjige, stari časopisi i novine, arhivska zbirka, zbirka karata i doktorski, magistarski i specijalistički radovi.

Zbirka rukopisnih, ćirilskih i orijentalnih knjiga, od neprocenjive je vrednosti.

Od ćirilskih rukopisa, kojih sa odlomcima ima 90, najstariji su oni iz 13. veka: odlomak Apostol jevanđelja, pisan na koži, i Psaltir nađen u selu Pecari kod Bele Crkve u Raškoj. Od brojnih ćirilskih rukopisa pisanih u 14, 15, 16. i 17. veku, najznačajniji su Minej za mart-april iz 1344-1345. godine, najstariji sačuvani prepis Pohvale Sv. Simeunu i Sv. Savi od Teodosija iz druge polovine 14. veka, Četvorojevanđelje iz druge polovine 15. veka, baranjski rukopis Dušanovog zakonika sa početka 16. veka, Panegirik pisan 1595. godine u manastiru Sv. Trojice kod Pljevalja i dr.

U zbirci rukopisa na orijentalnim jezicima, kojih je ukupno 397 u 633 knjige, najveći broj je na arapskom (498), na osmanskom (126) i persijskom jeziku (9). Najstariji rukopis datira iz 1206. godine. Uglavnom nastali na našoj teritoriji, ovi rukopisi većinom su iz oblasti prava, istorije, književnosti, filozofije itd.

Od najstarijih štampanih knjiga iz 15. veka, inkunabula, treba pomenuti Oktoih prvoglasnik i Psaltir sa posledovanjem iz Cetinjske štamparije iz 1494. godine, i Biblia latina iz Nirnberga iz 1477. godine, koja je ručno ukrašena. Značajna je zbirka knjiga iz 16. veka (srbulja), štampanih u Veneciji, Gračanici, Sebešu, Mileševi, Mrkšinoj crkvi, Skadru, Trgovištu i Beogradu. Od ovih izdanja naročito vredan je primerak Oktoiha, štampan u Gračanici 1539. godine, koji ima izvanredno retku ilustraciju, drvorez meloda sa manastirom Gračanicom na prvom listu. Isto tako značajan i dobro očuvan je primerak Četvorojevanđelja, štampan u Beogradu 1552. godine.

Veliki je broj knjiga na stranim jezicima, među njima su: prvo izdanje dela Marka Marulića na latinskom De institutione bene vivendi, koje je štampano u Veneciji 1506, delo Chronicorumturcicorum, štampano u Frankfurtu na Majni 1578, sa gravirom Beogradske tvrđave, Ptolomejeva La Geografia, štampana u Veneciji 1574, Il regno degli Slavi Mavra Orbina iz 1601. godine, čuveni Merkatorov Atlas, štampan u Amsterdamu 1630, koji sadrži i mapu Srbije, itd.

Od brojnih knjiga iz 18. veka, treba pomenuti Stematografiju Hristifora Žefarovica štampanu u Beču 1741, Latinski bukvar Zaharija Orfelina (Venecija, 1767), Život i priključenija Dositeja Obradovića (Lajpcig, 1783), Istoriju raznih slovenskih naroda Jovana Rajića (Beč, 1794), prvi srpski časopis - Slaveno-serbski magazin Zaharija Orfelina objavljen u Veneciji 1768. i prve srpske novine - Slaveno-serbske vjedomosti, štampane u Beču 1792-1794.

Naročito je veliki broj naših knjiga iz 19. veka: Vukova Pjesnarica i Pismenica, (Beč, 1814), prva izdanja Đure Daničića, Branka Radičevića, Njegoša, Petra Preradovića, Svetozara Markovića kao i jedino sačvano originalno izdanje Ustava knjaževstva Serbije, tzv. Sretenjskog ustava, izdato u Kragujevcu 1834. godine.

Od periodičnih izdanja sačuvani su: Zabavnik Dimitrija Davidovića za 1834, Srpske Novine od početka izlaženja u Kragujevcu, 1834, Novine serbske koje su izlazile u Beču od 1813, pod uredništvom Davidovića i Frušica, Šumadinka Ljube Nenadovića za 1850, Danica ilirska, Ljudevita Gaja iz 1836, štampana u Zagrebu i mnogi drugi.

Dragocena je i arhivska zbirka, koja sadrži pisma i dokumenta nastala od kraja 17. do 20. veka. Najveći deo ove zbirke čini lična prepiska znamenitih ličnosti, sa oko 4.000 jedinica i oko 22.000 ispisanih strana.

Zbirka geografskih karata i atlasa sadrži stare mape, na kojima su prikazani i naši krajevi. Od starih karti posebnu pažnju privlače bakrorezi - planovi Beograda iz 18. veka.